کانسبالیسم معمولاً زمانی اتفاق میافتد که پرندگان به دلیل عملکرد ضعیف مدیریتی تحت فشار قرار میگیرند. هنگامی که یک پرنده دچار استرس میشود، شروع به چیدن پر، شانه، انگشتان پا و/یا نوک پرنده دیگر میکند. هنگامی که یک زخم باز یا خون روی پرنده قابل مشاهده است، عادت بد کانیبالیسم میتواند به سرعت در کل گله گسترش یابد. اگر بلافاصله پس از شروع مشکل متوجه شدید، می توانید کانیبالیسم را کنترل کنید. با این حال، اگر مشکل از کنترل خارج شود، میتواند بسیار پرهزینه باشد. کانیبالیسم ارزش پرنده را به دلیل گوشت پاره شده و آسیب دیده و/یا پرهای ضعیف پایین میآورد و میتواند منجر به رفاه پایین و تلفات زیاد شود. هنگامی که کانیبالیسم از کنترل خارج شود، از بین بردن آن دشوار است.
از آنجایی که دلایل متعددی برای شیوع کانیبالیسم وجود دارد، مهم است که کنترل کانیبالیسم بخشی از برنامه مدیریتی شما باشد.
کانیبالیسم معمولاً در شرایط مختلف ایجاد می شود، از جمله:
1- ازدحام بیش از حد
باید با توجه به نژاد و سن پرنده فضای مناسب در اختیار آنها قرار بدهید. تراکم بالای پرنده در فضای کم میتواند سبب تشدید کانیبالیسم شود. در مورد قرقاول ها، پس از 12 هفتگی، 25 تا 30 فوت مربع/پرنده را در نظر بگیرید یا از وسایل پیشگیری از جمع آوری مانند پرنده های پلاستیکی یا چشم انداز استفاده کنید. همچنین باید بررسی کنید که آیا مقررات یا الزامات محلی وجود دارد که ممکن است بر الزامات فضایی گله شما تأثیر بگذارد.
2- گرمای بیش از حد
هنگامی که دمای محیط نگهداری پرندگان بالا باشد، میتواند به شدت سبب کانیبالیسم شود. مطمئن شوید که دما را با افزایش سن پرندگان مطابق با دستورالعمل های سویه تنظیم کنید. یک توصیه کلی این است که طیور جوان را در دمای 33 درجه سانتیگراد در هفته اول پرورش دهید و سپس به تدریج دما را هر سه روز 1 درجه سانتیگراد کاهش دهید تا زمانی که حدود 25 روزگی به 25 درجه سانتیگراد یا دمای بیرون برسد. هنگام ایستادن مستقیم زیر منبع گرما، دما باید در ارتفاع بالای سر پرندگان اندازهگیری شود. کل محل پرورش را تا دمای توصیه شده گرم نکنید. برای ارزیابی اینکه آیا دما برای گله شما مناسب است یا خیر، پرندگان را مشاهده کنید و در صورت لزوم دما را تنظیم کنید. پرندگان اگر خیلی سرد باشند یا از هم دور باشند و/یا اگر خیلی گرم باشند در زیر منبع گرما جمع میشوند. کاهش ندادن دمای جوجه ریزی یک اشتباه رایج است که منجر به مشکلاتی مانند کانیبالیسم میشود.
3- نور زیاد
نور بسیار روشن یا دوره های نور بیش از حد طولانی باعث نزاع پرندگان با یکدیگر میشود. هرگز از لامپهای سفید بزرگتر از 40 وات برای پرورش مرغ استفاده نکنید. اگر برای گرما به لامپهای بزرگتر نیاز دارید، از لامپ های قرمز یا مادون قرمز استفاده کنید. هنگام پرورش پرندگان 12 هفته یا بیشتر، از لامپ های 15 یا 25 واتی در بالای مناطق تغذیه و آبخوریها استفاده کنید. هرگز از لامپهای با روکش تفلون در مرغداریها استفاده نکنید، زیرا تفلون برای پرندگان سمی است. ارائه نور بیش از 16 ساعت در روز به پرندگان توصیه نمیشود. نور ثابت میتواند برای پرندگان استرسزا باشد. نور متناوب برای هفته اول زندگی اغلب برای طیور تجاری توصیه میشود.
4- نبود خوراک یا آب یا کمبود فضای دانخوری یا آبخوری
اگر پرندگان مجبور باشند برای غذا و آب بجنگند، یا اگر پرندگان همیشه گرسنه باشند، فعالیت نوک زدن افزایش مییابد. مطمئن شوید که پرندگان همیشه به آب و تغذیه آسان دسترسی دارند. ترتیب نوکزدن تعیین میکند که کدام پرندگان و چه زمانی باید بخورند. هنگامی که فضای تغذیه ناکافی دارید، پرندگان در انتهای پایینی ترتیب نوک زدن ممکن است هرگز اجازه نخورند.
5- جیره نامتعادل
جیره غذایی بسیار پرانرژی و کم فیبر میتواند سبب شود، پرندگان فعال و پرخاشگر باشند. تغذیه جیره بدون پروتئین و سایر مواد مغذی، به ویژه اسید آمینه متیونین، سبب میشود پرندگان پرهای خود را بچینند. مطمئن شوید پرندگان از یک جیره غذایی متعادل، متناسب (با سن و نوع پرنده) تغذیه میشوند.
6- مخلوط کردن انواع و اقسام و رنگهای مختلف طیور با هم
مخلوط کردن سنین و اندازههای مختلف طیور یا پرندگان با صفات مختلف ممکن است با برهم زدن نظم طبیعی نوک زدن گله، عمل نوک زدن را تقویت کند. هرگز گونههای مختلف طیور را با هم در یک مکان پرورش ندهید. پرندگان پاچه پر، پرندگان کاکل دار یا پرندگان ریشو را با پرندگان فاقد این ویژگیها پرورش ندهید. کنجکاوی نیز می واند شروع به نوک زدن را افزایش دهد. نوک زدن انگشتان پا در چند هفته اول اغلب به دلیل کنجکاوی رنگها یا ویژگیهای مختلف آغاز می شود.
7- پرندگان کند پر بیشتر مستعد کانیبالیسم هستند
در مورد پرندگان با سرعت پردرآوری پایین احتیاط بیشتری کنید. بیشتر کانیبالیسم در طی رشد پر در پرندگان جوان رخ میدهد. پرندگانی که سرعت پردرآوری آهستهای دارند، پرهای نابالغ برای مدت طولانیتری در معرض دید و آسیبهای ناشی از نوکزدن قرار میگیرند. پرندگان با سرعت پردرآوری پایین را با سایر طیور پرورش ندهید.
8- تغییرات ناگهانی در محیط یا شیوههای مدیریت
برای پرندههای غیر صنعتی، اگر قصد دارید پرندگان جوان را به مکان جدیدی منتقل کنید، بهتر است تعدادی از دانخوریها و آبخوریهای قدیمی را به محل جدید منتقل کنیدف تا به آنها کمک کنید که سریعتر سازگار شوند. هنگامی قصد دارید فیدرها و آبخوریها را بزرگتر کنید، بهتر است تجهیزات کوچکتر را برای چند روز در پنهای پرورش بگذارید تا به روند سازگاری کمک کنند.
برای گله های تجاری، محل نگهداری و تجهیزات پرورشی باید تا حد امکان با نوع مکان و تجهیزات دوران تولید مطابقت داشته باشد. به عنوان مثال، پولتهای تخمگذار که در قفس پرورش مییابند، نباید به خانهای بدون قفس منتقل شوند.
9- لانه های با نور روشن یا کمبود لانههای تخمگذاری
نورهای روشن را در نزدیکی مناطق لانه قرار ندهید. اگر از روشنایی برای لانهها استفاده میشود، به محض اینکه پرندگان شروع به یافتن لانه کردند، باید آنها را خاموش کرد. یک توصیه کلی این است که به ازای هر 5 مرغ 1 لانه بگذارید. با این حال، نسبت دقیق مورد نیاز ممکن است بسته به گونه، نژاد، و نوع سالن متفاوت باشد. نوکزدن به کلوآک توسط مرغهای تخمگذار نیز مشکلی رایج است.
10- اجازه دادن به پرندههای افتاده، مجروح یا مرده برای ماندن در یک گله
پرندگان به دلیل نظم اجتماعی و کنجکاوی به پرندگان فلج یا مرده در سالن، نوک میزنند. هنگامی که نوکزدن آغاز میشود، میتوانند به سرعت به یک عادت منفی تبدیل شود. بهتر است در اسرع وقت پرندگان بیمار یا زخمی را از گله خارج نمایید. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد پرندههای مهاجم را از گله حذف کنید.
11- معرفی پرندگان جدید به گله
هر زمان که پرندگان را به گله اضافه یا از گله حذف میکنید، نظم نوکزدن گله را مختل میکنید. برای گلههای غیرتجاری، بهتر است هر پرنده جدیدی را با باز کردن پن یا برداشتن دیوار، به مدت یک هفته وارد پن پرندگان خود کنید تا به پرندگان کمک شود که یکدیگر را بشناسند. همچنین، افزودن شبانه پرندگان به محل جدید،میتواند مفید باشد. همیشه بر معرفی پرنده جدید به گله نظارت داشته باشید و اگر نوکزدن از کنترل خارج شد و پرندگان آسیب دیدند، بلافاصله مداخله کنید. ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد تا دوباره نظم نوکزدن جدید در گله برقرار شود. معرفی پرندگان جدید به گله شما خطر ابتلا به بیماری را افزایش میدهد. پرندگان جدید باید حداقل 4 هفته قبل از معرفی به گله قرنطینه شوند تا از نظر علائم بیماری تحت نظر باشند.
12- پرولاپس
پرولاپس میتواند در گله های تخمگذار بسیار جوان یا چاق رخ دهد. افتادگی زمانی است که رحم کشیده و پاره میشود و پس از گذاشتن تخمک، زمان بیشتری طول میکشد تا به درستی به داخل حفره بدن برگردد. پرولابس اغلب در گلههای جوانی که خیلی زود شروع به تخمگذاری میکنند (قبل از 20 هفتگی) یا در مرغهای تخمگذار چاق مشاهده میشود. هنگامی که رحم برای مدتی در معرض دید قرار میگیرد، پرندگان دیگر آن را میبینند و از روی کنجکاوی به آن نوک میزنند. آویزان شدن رحم و به دنبال آن خونریزی در اثر نوکزدن، ممکن است به سرعت به کانیبالسیم تبدیل شود. اگر رگههای خونی روی سطح پوسته تخممرغ مشاهده کردید، ممکن است آغاز پرولاپس در گله شما باشد. مدیریت صحیح نحوه ورود پرندگان خود به مرحله تولید و روشهای تغذیه مناسب میتواند از این مشکل ممانعت کند. پرندگان چاق باید در معرض جیره غذایی کم انرژی قرار گیرند.
ترجمه: دکتر محمد طاهری، متخصص تغذیه و مدیر تولید مرغ مادر زنجیره بهشادآفرین
با سلام و احترام
تشکر میکنم از آقای دکتر بابت مقاله خوبشان.
من ۲ سوال دارم :
۱-آیا در نژاد های مختلف میزان شیوع کانیبالیسم متفاوت است ؟
۲-استفاده از گیاهان درویی در جلوگیری از این عارضه موثر بوده؟
یا تشکر